Besluit  Gemeenteraad

bevoegheid

• Decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur, artikel 40 en 41.
• Decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen, artikel 17.

juridisch kader

• Decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen.
• Gemeenteraadsbesluit van 9 september 2019 houdende goedkeuring aanpassing lokaal functioneel fietsroutenetwerk.
• Besluit van de deputatie Oost-Vlaanderen van 17 oktober 2019 houdende vaststelling van het lokaal functioneel fietsroutenetwerk van de gemeente Gavere.
• Gemeenteraadsbesluit van 16 december 2019 houdende goedkeuren van het meerjarenplan 2020-2025 (en latere aanpassingen), BD01-AP-131-ACT 270 (fietsvriendelijke gemeente).
• Gemeenteraadsbesluit van 27 juni 2023 houdende de aanleg fietspad Baaigemstraat deelgebied 1b - goedkeuren ontwerp, lastvoorwaarden, raming en gunningswijze.
• Gemeenteraadsbesluit van 16 oktober 2023 houdende de aanleg fietspad Baaigemstraat (deel II) - principieel goedkeuren ontwerp en voorlopig vaststellen rooilijnplan
• Collegebesluit van 14 september 2020 houdende fietspad Baaigemstraat - opmaak start- en projectnota - goedkeuren lastvoorwaarden en gunningswijze.
• Collegebesluit van 2 november 2020 houdende fietspad Baaigemstraat - opmaak start- en projectnota - gunnen.
• Vademecum fietsvoorzieningen.
• Advies overlegstructuur verkeer en mobiliteit van 28 maart 2022.
• Projectnota van mei 2022.
• Verslag projectstuurgroep (PSG) van 12 juli 2022.
• Proces-verbaal van het openbaar onderzoek.
  

motivering

Het meerjarenplan 2020-2025 voorziet de aanleg van een fietspad langs de Baaigemstraat (BD01-AP-131-ACT 270).
De actie wordt omschreven als volgt: "Het lokaal bestuur moedigt fietsverkeer aan en neemt maatregelen om de gemeente fietsvriendelijk te maken".
Dit omvat onder meer: (...) de aanleg van een fietspad langs de Baaigemstraat.

Studiebureau Goegebeur werd aangesteld als ontwerper en stelde een startnota op. De startnota geeft de visie weer over de toekomstige aanleg van fietsvoorzieningen voor de volledige Baaigemstraat, vanaf het kruispunt met de Onderstraat tot het kruispunt met de Hundelgemsesteenweg. Het volledige traject is ingedeeld in 3 deelgebieden (deelgebied I - met onderverdeling Ia en Ib, deelgebied II en deelgebied III - met onderverdeling in IIIa, IIIb en IIIc).

Er werd door het studiebureau een unieke verantwoordingsnota voor deelgebied Ib en een projectnota voor deelgebied II opgemaakt.
Deelgebied Ib heeft betrekking op het fietspad gelegen tussen het kruispunt met de Eeckhoutstraat en Baaigemstraat nr. 275.
Deelgebied II heeft betrekking op het fietspad gelegen tussen Baaigemstraat nr. 275 en het centrum van Baaigem.

Tijdens de gemeenteraad van 27 juni 2023 keurde de gemeenteraad het ontwerp, de lastvoorwaarden en de gunningswijze goed voor de aanleg van het fietspad in deelgebied Ib.

Studiebureau Goegebeur maakte voor deelgebied II een projectnota op met het voorstel voor een vrijliggend fietspad met een breedte van 3m.

De overlegstructuur voor verkeer en mobiliteit gaf bij een bespreking op 28 maart 2022 geen inhoudelijke opmerkingen.

Op 12 juli 2022 werd de projectnota goedgekeurd door de projectstuurgroep.

Het studiebureau maakte een ontwerp op voor de aanleg van het fietspad in deelgebied II.

Het ontwerp omvat:

• verplaatsen van de bestaande gracht weg van de rijweg.
  
• opbraak bestaand fietspad inclusief kasseien naast het betonnen wegdek.
• aanleg van een bufferstrook tussen rijweg en fietspad. Deze bufferstrook bestaat uit een grasdal naast de rijweg en een infiltratiezone bestaande uit gras van 1m. Ter hoogte van opritten wordt voorzien in een betonnen klinkerverharding.
• de aanleg van het fietspad van 3m in asfalt omsloten door ter plaatse gegoten betonnen borduren.
• het aanleggen van een haltehaven voor De Lijn ter hoogte van het kruispunt met de Bossemstraat.
• het aanleggen van een rugdekking ter hoogte van de overgang naar het bestaande aanliggende fietspad ter hoogte van Baaigemstraat 275.
• aanpassen van het kruispunt met de Wannegatstraat.
  

Voor de realisatie van voormeld ontwerp is een wijziging (lees "verbreding") van een deel van de gemeenteweg "Baaigemstraat" noodzakelijk, zoals voorzien op het ontwerp-rooilijnplan.

Het voornemen tot het wijzigen van de gemeenteweg geeft uitvoering aan artikel 3 (doelstellingen) en aan artikel 4 (principes) van het decreet houdende de gemeentewegen van 3 mei 2019 en werd aan deze artikels getoetst.

Artikel 3 van het decreet houdende de gemeentewegen bepaalt het volgende:

‘Dit decreet heeft tot doel om de structuur, de samenhang en de toegankelijkheid van de gemeentewegen te vrijwaren en te verbeteren, in het bijzonder om aan de huidige en toekomstige behoeften aan zachte mobiliteit te voldoen.
Om de doelstelling, vermeld in het eerste lid, te realiseren voeren de gemeenten een geïntegreerd beleid, dat onder meer gericht is op:
1. de uitbouw van een veilig wegennet op lokaal niveau;
2. de herwaardering en bescherming van een fijnmazig netwerk van trage wegen, zowel op recreatief als op functioneel vlak.’

De toetsing aan artikel 3 houdt in dat de voorgestelde maatregel beoogt om een veilige fietsverbinding aan te leggen tussen de het centrum van Gavere en het centrum van Baaigem, voor dit deeltraject meer bepaald tussen de Baaigemstraat nr. 275 en Baaigemstraat nr. 334, waarbij het gekozen ontwerp beantwoordt aan de meest logische en veilige inrichting, zoals blijkt uit het verslag van de projectstuurgroepvergadering van 12 juli 2022 en de bijhorende projectnota.

Artikel 4 van het decreet houdende de gemeentewegen bepaalt het volgende:

‘Bij beslissingen over wijzigingen van het gemeentelijk wegennet wordt minimaal rekening gehouden met de volgende principes:
1. wijzigingen van het gemeentelijk wegennet staan steeds ten dienste van het algemeen belang;
2. een wijziging, verplaatsing of afschaffing van een gemeenteweg is een uitzonderingsmaatregel die afdoende wordt gemotiveerd;
3. de verkeersveiligheid en de ontsluiting van aangrenzende percelen worden steeds in acht genomen;
4. wijzigingen aan het wegennet worden zo nodig beoordeeld in een gemeentegrensoverschrijdend perspectief;
5. bij de afweging voor wijzigingen aan het wegennet wordt rekening gehouden met de actuele functie van de gemeenteweg, zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen. Daarbij worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten gelijktijdig tegen elkaar afgewogen.’

In het kader van artikel 4 van het decreet houdende de gemeentewegen, werd rekening gehouden met de vooropgestelde principes, en kan de wijziging (verbreding) als volgt worden gemotiveerd:

1. Wijzigingen van het gemeentelijk wegennet staan steeds ten dienste van het algemeen belang:

Het project omvat de aanleg van een veilige fietsverbinding langsheen de Baaigemstraat. Deze fietsverbinding maakt deel uit van het bovenlokaal functionele fietsnetwerk en zorgt voor een veilige fietsverbinding tussen Gavere en Baaigem en loopt zo verder richting Scheldewindeke. De aanleg van dit fietspad heeft als doel het bestaande fietspad te verbeteren en conform de voorschriften van het vademecum fietsvoorzieningen aan te leggen.
De beoogde verbreding van de gemeenteweg is nodig i.f.v. de aanleg van het tweerichtingsfietspad en de heraanleg van de gracht.
Er wordt maximaal ingezet op buffering en infiltratie van hemelwater via open systemen. De voorkeur gaat bijgevolg uit naar het behoud van grachten om hemelwater te bufferen en te infiltreren.
Conclusie: de verbreding van de gemeenteweg en de hiermee gepaard gaande in te nemen gronden zijn bestemd voor de aanleg van een buffergracht en fietspad zodat de wijziging van het gemeentelijk wegennet ten dienste staat van het algemeen belang.

2. Een wijziging, verplaatsing of afschaffing van een gemeenteweg is een uitzonderingsmaatregel die afdoende wordt gemotiveerd:

De wijziging kadert binnen de doelstelling om een veilige fietsverbinding aan te leggen langsheen de Baaigemstraat.
In dit project wordt het nieuwe fietspad in het buitengebied aangelegd als vrijliggend tweerichtingsfietspad, omdat dit het meest logische en veilige scenario is.
De beoogde verbreding van de gemeenteweg is nodig i.f.v. de aanleg van het tweerichtingsfietspad en de heraanleg van de gracht.

3. De verkeersveiligheid en de ontsluiting van aangrenzende percelen worden steeds in acht genomen:

De wijziging van de gemeenteweg komt de verkeersveiligheid ten goede, zowel voor het gemotoriseerd verkeer als de fietser.
Het nieuwe fietspad wordt in het buitengebied volledig gescheiden van de rijweg aangelegd als tweerichtingsfietspad. Er wordt gezorgd voor een veilige overgang naar de bestaande fietsinfrastructuur in het centrum van Baaigem.

4. Wijzigingen aan het wegennet worden zo nodig beoordeeld in een gemeentegrensoverschrijdend perspectief:

De wijziging van de gemeenteweg heeft ook impact op het grondgebied van Merelbeke. Ter hoogte van de Wannegatstraat ligt het fietspad op grondgebied Merelbeke. De gemeente Merelbeke legt de nieuwe rooilijn ook ter goedkeuring voor aan haar gemeenteraad.

5. Bij de afweging voor wijzigingen aan het wegennet wordt rekening gehouden met de actuele functie van de gemeenteweg, zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen. Daarbij worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten gelijktijdig tegen elkaar afgewogen:

Het project "aanleg fietspaden langs de Baaigemstraat" is een duurzame ruimtelijke ontwikkeling welke kadert in de beleidsdoelstelling "Gavere, een aantrekkelijke landelijke gemeente" en meer bepaald in het actieplan "Leefbare en veilige mobiliteit".
Door deze wijziging van de gemeenteweg, zal de breedte van de gemeenteweg aangepast worden in de mate dat deze zowel door de huidige als door de toekomstige generaties kan gebruikt worden, zonder de verdere ontwikkeling van het gebied in het gedrang te brengen.

Met andere woorden is de wijziging van de gemeenteweg, inclusief de geplande wegeniswerken, een toekomstgerichte handeling die het wegenbeleid van de gemeente Gavere ten goede komt en geen afbreuk doet aan toekomstige ontwikkelingen van het gebied. Er worden immers door de wijziging geen andere projecten (bouwprojecten of verbindingen) in het gedrang gebracht.

In dit kader lijkt het de gemeente Gavere aangewezen en noodzakelijk om de gemeenteweg "Baaigemstraat" te wijzigen met het oog op de geplande wegenwerken, conform de procedure zoals bepaald in het decreet houdende de gemeentewegen.

Volgens het decreet stelt de gemeenteraad het ontwerp van rooilijnplan voorlopig vast, waarna het rooilijnplan aan een openbaar onderzoek wordt onderworpen.
De gemeenteraad stelde het ontwerp-rooilijnplan voorlopig vast op 16 oktober 2023.

Het openbaar onderzoek en adviezen

De Deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen brengt geen formeel advies uit. Van de dienst Mobiliteit van de Provincie werd volgende vaststelling genoteerd:

1. Het algemeen belang van de gemeenteweg-gebruikers wordt bevorderd; de Baaigemstraat blijft als functionele verbinding behouden.
2. Het rooilijnplan en de bijbehorende grondinnames die nodig zijn voor de aanleg van een vrijliggend, tweerichtingsfietspad werden afdoende gemotiveerd.
3. De verkeersveiligheid van de fietsers wordt bevorderd.
4. Het betrokken tracé van de Baaigemstraat ligt overwegend op het grondgebied van Gavere.
5. De actuele verbindings- en ontsluitingsfunctie van de gemeenteweg wordt behouden en de behoeften van de toekomstige generaties worden gevrijwaard.

Het openbaar onderzoek werd georganiseerd van 15 december 2023 tot 15 januari 2024.
Er werden 3 bezwaren ontvangen die als volgt kunnen worden omschreven:

• bezwaar handelend over veiligheid en zichtbaarheid van de fietser ter hoogte van bestaande opritten. Er wordt een aanpassing aan het ontwerp en de rooilijn voorgesteld;
• bezwaar tegen grondverwervingen voor de aanleg van het fietspad;
• bezwaar handelend over ontharden, fietsroute, veiligheid en gebruik versus kosten.

De bezwaarschriften kunnen als volgt worden beoordeeld:

bezwaar handelend over veiligheid en zichtbaarheid van de fietser ter hoogte van bestaande opritten. Er wordt een aanpassing aan het ontwerp en de rooilijn voorgesteld.
Voorstel binnen dit bezwaar kan worden ingewilligd en de rooilijn werd ter hoogte van het besproken percelen beperkt aangepast.

bezwaar tegen grondverwervingen voor de aanleg van het fietspad
Grondverwervingen zijn noodzakelijk voor de aanleg van grachten naast het fietspad. Deze grachten hebben tot doel zowel het afstromende water van de aangelande percelen als het water van het fietspad op te vangen. Deze grachten maken infiltratie en afvoer van het regenwater mogelijk. De inname wordt tot een minimum beperkt.

bezwaar handelend over ontharden, fietsroute, veiligheid en gebruik versus kosten
I. Ontharding
Het meerjarenplan voorziet inderdaad in de opmaak van een klimaatplan.
Binnen dit klimaatplan is ontharding opgenomen. Binnen datzelfde klimaatplan zijn ook verschillende maatregelen opgenomen om CO²-reductie te gaan verwezenlijken en een modalshift te gaan creëren van de wagen naar de fiets. Hierbij zijn investeringen noodzakelijk om de fietser meer ruimte te geven om op een veilige manier te kunnen fietsen.
Het meerjarenplan voorziet ook in actie 270 ‘Fietsvriendelijke gemeente’ om investeringen uit te voeren om betere fietsvoorzieningen voor fietsers aan te leggen.
Waar mogelijk voorziet de gemeente om verhardingen weg te nemen en ruimte te geven aan groene ruimte of ruimte voor infiltratie. De gemeente bekijkt project per project welke mogelijkheden er zijn en hierbij wordt de balans tussen regelgeving, voorschriften, de ruimtelijke inpasbaarheid in de omgeving meegenomen.
Voor het ontwerpen van fietspaden gelegen op het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk moeten de ontwerprichtlijnen gevolgd worden van het Vademecum Fietsvoorzieningen:

• Dubbelrichtingsfietspaden moeten ontworpen worden met een minimumbreedte van 3m.
• Ter hoogte van wegen met gemotoriseerd verkeer met een snelheid van 70km/u of meer moet het fietspad gescheiden worden met een schrikstrook van minimum 1m. (referentie zie Vademecum fietsvoorzieningen).

Ter hoogte van het kruispunt met de Wannegatstraat wordt bijvoorbeeld het kruispunt veel compacter gemaakt en wordt de vrijgekomen zone vergroend.
Verder voorziet het ontwerp om de bestaande baangrachten te verplaatsen én te vergroten waar mogelijk. Ter plaatse van bebouwing wordt een korte inbuizing voorzien onder het fietspad.

Samengevat met betrekking tot ontharding:
Uit de oppervlakteberekening waarbij het ontharden van het huidige fietspad in rekening wordt gebracht, samen met de heraanleg van het nieuwe fietspad en de aanleg van verruimde grachten, blijkt dat er voldoende ruimte wordt gecreëerd om water te laten infiltreren. De bijkomende verharding blijkt noodzakelijk om aan de voorwaarde van het vademecum fietsvoorzieningen te voldoen.

II. De Baaigemstraat is wel degelijk gelegen op het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk BFF. Op pag. 9 van het bezwaar wordt het plan met deze route zelfs toegevoegd. De oranje lijnen op dit plan tonen immers het BFF.

III. Veiligheid
Bij de opmaak van het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk werd het potentieel van de route bekeken. Dit netwerk is gemeentegrensoverschrijdend en verbindt kernen met elkaar.
Dit netwerk kwam tot stand in samenwerking tussen Vlaanderen, de provincies en de betrokken gemeenten.
Om een goedgekeurd ontwerp te bekomen voor de aanleg van een fietspad op een BFF, dient er overleg te zijn tussen de gemeente, de provincie en Vlaanderen. Hiervoor werd in eerste instantie een startnota opgemaakt en later voor dit specifieke deel van het fietspad werd een projectnota opgemaakt.
Daarbij worden Projectstuurgroepen (PSG) georganiseerd waarbij de verschillende betrokken partijen worden uitgenodigd, zoals o.a. De Lijn, Afdeling Natuur en Bos of andere, afhankelijk van het gebied waarin men een fietspad aanlegt.
Ook voor dit project werd een PSG georganiseerd en een startnota en projectnota opgemaakt.
In de startnota die werd opgemaakt in functie van het ontwerp van het fietspad kunnen we volgende ongevallencijfers terugvinden:

Het ontwerp van het nieuwe dwarsprofiel voorziet in een buffer van 1,4m tussen de huidige rijweg en het toekomstige fietspad. Deze bufferstrook wordt aangelegd met 1 grasdal van 40cm als uitwijkverharding naast de rijweg en 1m groene berm. Deze groene berm doet tevens dienst als infiltratiezone van de rijweg. Ter hoogte van opritten naar de landerijen of woningen wordt in deze groenbuffer voorzien in een oprit in betonklinkers.
Op vandaag is er enkel een strook van 4 rijen kasseien (+/-50cm) tussen de rijweg en het fietspad. Deze bijkomende buffer zal dus de veiligheid van de fietser aanzienlijk verhogen.
De Wannegatstraat is ook opgenomen in het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk. Op termijn kan gekeken worden welke maatregelen hier genomen kunnen worden.

IV. Gebruik versus kost
Zoals in de punten hierboven werd aangehaald zijn er door verschillende overheden studies gevoerd om tot de locatie van het netwerk en de ontwerprichtlijnen van fietspaden te komen.
Tevens werd in de meerjarenplanning en de beleidsnota van het huidige bestuur de aanleg van de fietspaden opgenomen.

Gezien de beoordeling van de bezwaren, wenst de gemeenteraad volgende aanpassingen te doen aan het dossier:

• wijzigen van de rooilijn ter hoogte van percelen 939g en 927b in functie van de zichtbaarheid van de aankomende fietser, zoals aangepast op het rooilijnplan en zoals in bijlage wordt toegevoegd.

In dit kader lijkt het de gemeente Gavere aangewezen om de rooilijn van de Baaigemstraat te wijzigen met het oog op de geplande wegenwerken, conform de procedure zoals bepaald in het decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen.

Volgens het decreet stelt de gemeenteraad het ontwerp van rooilijnplan definitief vast.